Kolumny pasywne – czym są, jak działają i gdzie znajdują zastosowanie
Kolumny pasywne lub głośniki pasywne to nazwa stosowana wobec zestawów głośnikowych, do których działania niezbędny jest zewnętrzny wzmacniacz. Z jednej strony oznacza to konieczność dobrania dodatkowego sprzętu, ale z drugiej wychodzi naprzeciw potrzebom osób lubiących eksperymentować z brzmieniem lub już posiadających wzmacniacz audio.
Na jakiej zasadzie działają głośniki pasywne i czym różnią się od aktywnych
Warto wiedzieć, że większość szeroko pojętych głośników to zestawy aktywne, ze względu na wygodę przeciętnego użytkownika. Jednocześnie kolumna pasywna nie tylko nie posiada wzmacniacza, ale również pracuje na nieco innej zasadzie co kolumna aktywna.
W zestawach aktywnych mamy do czynienia z następującym układem:
Źródło dźwięku -> Zwrotnica aktywna -> Wzmacniacz -> Głośnik
W kolumnach pasywnych z kolei, zasada działania wygląda następująco:
Źródło dźwięku -> Wzmacniacz -> Zwrotnica pasywna -> Głośniki
Trzeba wiedzieć, że z pozoru prosta zamiana miejsc w szeregu pomiędzy zwrotnicą a wzmacniaczem, niesie za sobą spore konsekwencje konstrukcyjne. Zwrotnica w kolumnie pasywnej musi bowiem przyjąć cały prąd wzmacniacza razem z sygnałem audio, a dopiero potem rozdzielić je na poszczególne głośniki.
Zwrotnica pasywna
Co do zasady, pojedynczy głośnik nie może skutecznie odtworzyć całego pasma dźwiękowego, dlatego rozdziela się je na poszczególne głośniki, właśnie poprzez zastosowanie zwrotnicy. Zwrotnica pasywna, która stosowana jest w pasywnych zestawach głośnikowych, musi jednak dostarczyć do głośnika nie tylko odpowiednie pasmo, ale również niezbędną do jego działania moc. Z tego względu zwrotnica pasywna to zaskakująco proste urządzenie, składające się z rezystorów, cewek i kondensatorów zdolnych do znoszenia dużych obciążeń prądowych.
Konieczność mierzenia się z dużym prądem w zwrotnicy pasywnej niesie za sobą pewne konsekwencje użytkowe, które dla jednych są wadą, a dla drugich zaletą. Przede wszystkim zwrotnica pasywna może generować straty w mocy, co nie pozwoli na wykorzystanie pełni potencjału wzmacniacza. Dodatkowo, ze względu na duży prąd przepływający przez zwrotnicę, projektanci nie mogą stosować dodatkowych filtrów oraz korektorów. Wielu pasjonatów Hi-FI uważa jednak ten ostatni element za oczywistą zaletę, gdyż dźwięk puszczony przez zwrotnicę pasywną, ma być bardziej naturalny.
Zewnętrzny wzmacniacz
Niewiele osób zdaje sobie sprawę, że w aktywnych kolumnach na każdy głośnik przypada jeden wzmacniacz, co dla osób lubiących eksperymentować jest olbrzymim ograniczeniem. Właśnie dlatego zewnętrzny wzmacniacz do pasywnych głośników, postrzegać należy niekoniecznie jako ograniczenie, lecz jako dodatkową możliwość wpływu na brzmienie zestawu. Osoby początkujące powinny jednak pamiętać, że wzmacniacz do głośników pasywnych powinien być dobrany zgodnie z ich parametrami, gdyż w innym wypadku grozi to ich uszkodzeniem lub niewykorzystaniem potencjału.
Trzeba wiedzieć, że moc podawana w pasywnych zestaw głośnikowych nie oznacza wcale mocy kolumny, lecz jaką moc ta kolumna jest w stanie przyjąć. Nie oznacza to wcale, że wzmacniacz o wyższej mocy nie może zostać podłączony do słabszych kolumn, ale dla ich bezpieczeństwa, lepiej nie robić tego bez odpowiedniej wiedzy. Bardzo istotnym parametrem jest również oporowość wzmacniacza, jak i kolumn wyrażone w Om –ach (Ω), która w obu przypadkach (optymalnie) powinna być taka sama.
Wady i zalety pasywnych zestawów głośnikowych
Jak widać głośniki pasywne posiadają wiele unikalnych cech, które nie pozwalają na stwierdzenie ich wyższości lub niższości nad układami aktywnymi. Zestawiając więc ich wady oraz zalety, prezentują się one następująco:
Zalety:
- (dużo) niższa waga
- niższa cena
- możliwość podłączenia do już posiadanego wzmacniacza
- łatwość w eksperymentowaniu z innymi wzmacniaczami
- łatwa naprawa w razie awarii
Wady:
- konieczność posiadania odpowiedniego wzmacniacza
- mniejsza wydajność energetyczna
- większy stopień skomplikowania obsługi z punktu widzenia przeciętnego użytkownika
Gdzie stosowane są głośniki pasywne
Podział na głośniki aktywne i głośniki pasywne może być dla wielu nieintuicyjny. Z tego względu najlepiej jest przedstawić ich praktyczne i namacalne zastosowanie.
Zestawy stereo
Dwie kolumny głośnikowe i stojący pomiędzy nimi wzmacniacz to oczywiste zobrazowanie domowego zestawu stereo. Pasywne zestawy głośnikowe do domu są w świecie Hi-Fi obecne od samego początku i z pewnością szybko nie znikną z rynku. Wynika to przede wszystkim z faktu, że klienci bardzo często posiadają już jakiś wzmacniacz lub nie mogą go wyeliminować ze względu na inne urządzenia (np. tv podłączony do amplitunera). Spory wpływ na to ma tutaj również środowisko audiofili, które wprost uwielbia eksperymentować z brzmieniem głośników na innym wzmacniaczu,
Kolumny estradowe
Głośniki pasywne cieszą się również popularnością w zastosowaniach scenicznych. Nagłośnienie dużej imprezy wymaga w końcu profesjonalnego sprzętu, który musi być dopasowany pod kątem artysty, jak i realizatora. Wielu z nich uważa zestawy pasywne za bardziej niezawodne i w niektórych sytuacjach praktyczniejsze. Układ z jednym centralnym wzmacniaczem i wieloma głośnikami jest łatwiejszy do rozstawienia, choćby ze względu na wagę samych kolumn.
