Czy spanie w słuchawkach jest szkodliwe? 

Zasypianie ze słuchawkami w uszach to czynność potencjalnie niebezpieczna, której raczej powinniśmy unikać. Choć słuchanie muzyki w łóżku może być w niektórych aspektach korzystne, koniec końców może przynieść więcej szkód w postaci m.in. uszkodzenia słuchu, infekcji ucha czy zagrożenia uduszeniem.  Z tego artykułu dowiesz się, dlaczego tak dobrze zasypia się w słuchawkach, jakie są związane z tym zagrożenia, jakie słuchawki są w tej sytuacji najbezpieczniejsze, czy faktycznie zasypianie w słuchawkach poprawia jakość snu oraz w jakich sytuacjach spanie w słuchawkach jest uzasadnione. 

Dlaczego lubimy zasypiać w słuchawkach 

 Jak w każdej sytuacji, nie należy jednak popadać w skrajności. Choć spania w słuchawkach rzeczywiście lepiej jest unikać, to istnieją racjonalne powody, dla których tak często to robimy. Najczęściej spanie w słuchawkach ma za zadanie poprawę naszej higieny snu poprzez:  

• blokowanie dźwięku z zewnątrz,  
• wyciszenie organizmu,  
• wprowadzenie w odpowiedni stan umysłu  

Co ciekawe, po słuchawki do spania zazwyczaj sięgają osoby zmagające się z szumami usznymi. Wynika to z prostego faktu, że piski w uszach nie pozwalają zasnąć, a doraźnie skutecznym sposobem na ich eliminację, jest słuchanie głośniejszego od nich dźwięku. Należy jednak zaznaczyć, że sposób ten na dłuższą metę jest przeciw skuteczny i rozwiązania należy szukać raczej u specjalisty. Do najczęstszych przyczyn pojawiania się szumu w uszach zaliczamy: 

• nadmierne spożycie kofeiny 
• zbyt duże spożycie niektórych leków (np. aspiryny) 
• urazy wywołane nagłym i nadmiernym hałasem (np. strzał z broni) 
• długotrwałe narażenie na umiarkowany hałas bez ochrony 
• przemęczenie/przetrenowanie organizmu 

Czy jakość snu z muzyką w tle jest lepsza? 

Nie jest tajemnicą, że muzyka rzeczywiście wpływa na ludzi i może poprawić jakość naszego snu – głównie poprzez ułatwianie zasypiania. Coraz częściej podkreśla się przy tym, że muzyka potrafi być w tym czasem bardziej skuteczna niż spora część leków, a przy tym nie posiada efektów ubocznych. Odpowiednio dobrana ścieżka dźwiękowa ułatwia zasypianie ze względu na: 

• obniżenie ciśnienia krwi 
• spowolnienie akcji serca 
• zmniejszenie napięcia mięśniowego 
• zmniejszenie poziomu kortyzolu 
• stymulowanie produkcji hormonów, jak serotonina i oskytocyna 

Warunkiem koniecznym do czerpania tych korzyści jest jednak niska głośność odtwarzanej muzyki (na poziomie szeptu – max. mowy) oraz jej odpowiedni gatunek. 

Czego słuchać, aby lepiej spać? 

Niestety wsparcia w zasypianiu nie udzieli nam większość gatunków muzycznych, które zazwyczaj nastawione są raczej na pobudzenie. Ani hip-hop, ani heavy-metal nie sprawdzi się w tej roli zbyt dobrze, a muzykę do snu należy rozpatrywać raczej w kategoriach szumu tła. Właśnie dlatego do zasypiania najlepiej sprawdza się: 

• muzyka klasyczna (powolny rytm) 
• jazz i blues (powolny rytm) 
• dźwięki natury (deszcz, burza) 
• muzyka ambient/chillout 
• muzyka medytacyjna 

Dość szybko da się zauważyć, że wymienione wyżej gatunki, bardzo często pozbawione są śpiewu oraz mowy, co nie jest oczywiście przypadkowe. Średnie częstotliwości dźwięku, wśród których znajduje się mowa, w naturalny sposób przyciągają naszą uwagę, wytrącając nas podświadomie ze stanu uśpienia. 

Co zamiast słuchawek do odtwarzania dźwięku przed snem? 

W zastępstwie słuchawek najlepiej sprawdzą się niewielkie głośniki bezprzewodowe lub odtwarzanie muzyki z telefonu. Głośniki posiadają tutaj jednak kilka przewag nad smartfonami, czego nie należy bagatelizować. 

Przede wszystkim dźwięk nawet z taniego głośnika, będzie znacznie czystszy i bardziej zrozumiały niż dźwięk dochodzący z telefonu. Ponadto telefon zazwyczaj trzymamy gdzieś w zasięgu ręki, a to nie jest dobry obszar na ustawienie źródła dźwięku, 

Muzyka do snu powinna być traktowana jako tło dźwiękowe, które powinno wypełniać całą przestrzeń. Dzięki możliwości przestawiania, głośniki bezprzewodowe ułatwią stworzenie optymalnych warunków do zasypiania. 

W jakich sytuacjach spanie w słuchawkach jest uzasadnione? 

Jak widzisz, choć spania w słuchawkach raczej należy unikać, zdarzają się sytuacje, w których ich zastosowanie okaże się niemal konieczne. Wszystko zależy w końcu od wyważenia potencjalnych zagrożeń i benefitów. Niewątpliwą zaletą słuchawek jest w końcu zdolność do odgradzania nas od zewnętrznych dźwięków, które same w sobie mogą uniemożliwiać nam dobry sen. 

Konieczność snu w głośnym środowisku 

Ludzki mózg ma zdolność do przystosowywania się do dźwięków tła. Właśnie dlatego nie odczuwasz nieustannego strachu i rozproszenia związanego np. z jeżdżącymi wokół samochodami. Tak samo, kiedy śpisz na co dzień w mieście, raczej nie zdajesz sobie sprawy, jak wiele aut przejechało w nocy pod Twoim oknem, choć w środku nocy ich dźwięk jest naprawdę bardzo głośny.  

Co innego, kiedy nagle musisz zasnąć w miejscu, które jest dla Ciebie nienaturalnie głośne lub pojawiają się w nim dźwięki, do których nie jesteś przyzwyczajony. W tej sytuacji albo nie będziesz w ogóle w stanie zasnąć, albo zwyczajnie nie wyśpisz się, przez ciągle wybudzanie spowodowane hałasem. Prostym rozwiązaniem okażą się tu oczywiście słuchawki, które wygłuszą nienaturalne dźwięki i zapewnią jednolity szum tła dla nieprzerwanego snu. 

Współdzielenie miejsca snu z osobą chrapiącą 

Chrapanie to coraz częściej poruszany problem cywilizacyjny, którego z pewnością nie należy bagatelizować. Wynika ono często ze złego stanu zdrowia lub nadmiernego zmęczenia, a na dodatek delikatnie mówiąc… przeszkadza ono osobom śpiącym (a raczej próbującym spać) w najbliższym otoczeniu. 

Jeżeli regularnie nie wysypiasz się ze względu na konieczność snu z osobą chrapiącą, nie tylko zachęć ją do zmierzenia się z problemem, ale przede wszystkim zadbaj o swój dobry sen. Aby to zrobić możesz wykorzystać właśnie słuchawki, szczególnie te wyposażone w aktywną redukcję szumów. 

Zagrożenie wynikające z długotrwałego narażenia na dźwięk 

Wiele osób mylnie zakłada, że nie słuchając muzyki “na maxa”, w wystarczający sposób dba o swój słuch. Trzeba jednak mieć na uwadze, że uszkodzenie słuchu może nastąpić nie tylko w wyniku nagłego głośnego dźwięku, ale również przez długotrwałe i nieprzerwane słuchanie dźwięków o umiarkowanym natężeniu.  

Podobnie do serca, narząd słuchu pracuje nieprzerwanie i przez cały czas, dlatego potrzebuje też wydłużonych okresów spokoju. Oznacza to, że nawet jeśli przez cały dzień słuchasz jedynie dźwięków o głośności mowy ludzkiej, nadal powinieneś zapewnić uszom maksymalne wyciszenie w nocy. 

Niebezpieczeństwo zakrztuszenia się słuchawkami bezprzewodowymi 

Jeśli chodzi o bezprzewodową rewolucję to niewiele jest rzeczy, które dotknęła ona tak mocno, jak właśnie słuchawki. Słuchawki bezprzewodowe natychmiast stały się najbardziej popularną i najczęściej poszukiwaną odmianą słuchawek, posiadając pewne zalety, ale również i wady względem przewodowych odpowiedników (dowiedz się wiecej z artykułu: Słuchawki przewodowe czy bezprzewodowe – które wybrać?). 

Jeśli chodzi jednak o słuchawki w kontekście snu, douszne i dokanałowe słuchawki bezprzewodowe (a dokładniej te oznaczone jako TWS) stanowią największe zagrożenie. W trakcie snu słuchawki douszne i dokanałowe bardzo łatwo wypadają z ucha i zgubienie jednej z nich wydaje się tu być najmniejszym problemem. Niewielka pchełka słuchawek bezprzewodowych TWS może z łatwością wpaść lub zostać wciągnięta do krtani i nieszczęście gotowe. 

Możliwość fizycznego uszkodzenia ucha 

Słuchawki to twarde, fizyczne obiekty, które wkładamy do ucha lub nakładamy na głowę. W obu przypadkach fakt ten może zakończyć się fizycznym uszkodzeniem narządu słuchu i to bez udziału naszej świadomości. 

W trakcie snu nasze ciało wielokrotnie zmienia pozycję. Wystarczy, że nocy obrócisz się na drugi bok i w niewłaściwy sposób ułożysz głowę, aby słuchawka zamieniła się w przedmiot zgniatający małżowinę lub wbijający się do kanału słuchowego. 

Choć zrobienie sobie trwałej krzywdy w ten sposób jest raczej mało prawdopodobne to nie znaczy, że nie należy mieć tego na uwadze. Samo wybudzanie się w nocy wywołane nagłym odczuciem dyskomfortu powinno być wystarczającym argumentem do odpuszczenia sobie słuchawek do snu. 

Zwiększone ryzyko infekcji i chorób ucha 

Słuchawki nawet stosowane przez sporą część dnia, zazwyczaj nie stanowią zagrożenia dla naszego ucha. Co innego jednak, jeśli użytkujemy ich w nieodpowiedni sposób lub mamy je w uszach przez 8 godzin snu, kiedy równie długo korzystaliśmy z nich w ciągu dnia. W oczywisty sposób może negatywnie wpłynąć na stan przewodu słuchowego, przeradzając się w następujące dolegliwości: 

Korek uszny 

Specjalne gruczoły znajdujące się w uszach, wydzielają charakterystyczny, żółty wosk. Pomimo tego, że na co dzień nie chcemy go widzieć, to właśnie dzięki niemu nasze ucho pozostaje odpowiednio nawilżone i lepiej chronione przed wszelakimi uszkodzeniami. 

Wydzielanie się woskowiny usznej jest zmienne w zależności od uwarunkowań, a noszenie słuchawek (szczególnie dousznych i dokanałowych), jest jednym z czynników stymulujących jej wytwarzanie. Jeżeli ucho nie zdąży się oczyścić lub nie oczyścimy go sami, może dojść do sytuacji, w której wepchniemy zalegającą woskowinę tworząc tzw. korek uszny. 

Teoretycznie korek w uchu nie jest jakimś wielkim zagrożeniem, wywołując głównie dyskomfort spowodowany tymczasową utratą słuchu. W większości przypadków wystarczy zastosowanie odpowiednich kropli lub oliwy z oliwek, ale w niektórych przypadkach niezbędna będzie wizyta u specjalisty. 

Ucho pływaka 

Kiedy w kanale słuchowym zalega woda, wytwarza się w nim niesłychanie przyjazne środowisko do rozwoju bakterii. Ich nagły rozrost prowadzi do nieprzyjemnej i często bolesnej infekcji, nazywanej również “uchem pływaka”. 

Choć nazwa może sugerować co innego, nie musisz wcale regularnie chodzić na basen, aby mierzyć się z tą dolegliwością. Wystarczy, że po wieczornej kąpieli położysz się spać, wkładając do snu swoje ulubione słuchawki. 

Słuchawki założone do snu odcinają swobodny przepływ powietrza w kanale słuchowym, nie pozwalając resztkom wody na odparowanie. W długiej perspektywie oznacza to nawracający problem, który również będzie wymagał ingerencji ze strony lekarza. 

Martwica tkanek 

Długotrwały nacisk na tkanki naszego ciała może być bardzo zgubny, o czym świadczą chociażby odleżyny. Szczególnie tyczy się to części ciała kompletnie nieprzystosowanych do znoszenia długotrwałego ucisku, jak choćby nasze uszy. 

Jeżeli śpisz w słuchawkach na boku, nacisk na ucho może być zbyt słaby, żeby Cię wybudzić, ale o poranku z pewnością da on o sobie znać. Nieliczenie się z pojawiającym się co rano dyskomfortem może z czasem doprowadzić do martwicy uciskanego punktu, a tego zapewne każdy woli uniknąć.  

Jakie słuchawki będą bezpieczniejsze, kiedy zasypiasz w słuchawkach 

Jeżeli po lekturze tego artykułu nie zamierzasz zrezygnować z zakładania słuchawek do snu lub zwyczajnie jesteś zmuszony do korzystania z nich, warto wybrać najmniej “inwazyjną” w tej sytuacji odmianę. 

Dla osób, które muszą spać w słuchawkach polecam tylko słuchawki nauszne (lub wokółuszne) i to w bezprzewodowej wersji. Wynika to z tego, że tego typu słuchawki eliminują najwięcej zagrożeń, nie pozwalając na zakrztuszenie, wypadnięcie lub wbicie się słuchawki w kanał słuchowy.  

W słuchawkach nausznych, nasze ucho posiada przy tym nieco więcej przestrzeni, która umożliwia nieco lepszą cyrkulację powietrza. Dzięki temu łatwiej będzie uniknąć nieprzyjemnych sytuacji, jak wepchnięcie korka usznego lub infekcja kanału słuchowego. 

Wersja bezprzewodowa słuchawek nausznych będzie przy tym o tyle lepsza, że kabel może być czynnikiem utrudniającym sen. Podczas obracania się w nocy, przewód będzie owijał się wokół nas, co raczej nie doprowadzi nas do uduszenia, ale z pewnością zmusi do wybudzenia się i poprawy pozycji.

Źródła pomocne przy pisaniu artykułu:

1. Cleveland Clinic, Is It Safe to Sleep With Headphones or Earbuds?, https://health.clevelandclinic.org/sleeping-with-headphones/ (ostatni dostęp 10.10.2022)
2. Geers, Spróbuj posłuchać muzyki do snu, https://www.geers.pl/blog/slyszenie-i-utrata-sluchu/muzyka-do-snu/ (ostatni dostęp 10.10.2022)
3. Johann Adi, Sleeping With Headphones: How To, Benefits, Risks & Alternatives, https://www.headphonesty.com/2020/08/how-to-sleep-with-headphones/ (ostatni dostęp 10.10.2022)