Dlaczego radio szumi?
Szum w radiu podczas zmieniania stacji to zupełnie naturalne zjawisko związane z elektromagnetyzmem. Czasem jednak może ono oznaczać uszkodzenie radia lub być wywołane poprzez zewnętrzne zakłócenia. Co ciekawe, szum w radiu może mieć również pozaziemskie pochodzenie, umożliwiając nasłuchiwanie wydarzeń w kosmosie. Poniżej dowiesz się, dlaczego radio zawsze szumi przy przełączaniu częstotliwości, jakie mogą być zewnętrzne źródła zakłóceń oraz jak nasłuchiwać kosmosu przy użyciu domowego radia.
Szumy podczas zmiany częstotliwości
Dźwięk dochodzący z Twojego radia to w rzeczywistości nic innego jak fala elektromagnetyczna docierająca do radioodbiornika.
Nie jest jednak tak, że fale elektromagnetyczne dochodzą wyłącznie z rozgłośni radiowych, gdyż nawet bez udziału człowieka ich obecność w przyrodzie jest całkowicie naturalna.
Radio samo w sobie, nie ma możliwości kontrolowania tego, jakie sygnały do niego dochodzą, dlatego za pomocą anteny odbiera ono wszystkie fale elektromagnetyczne rozchodzące się w przestrzeni.
Dźwięk słyszany z głośnika po ustawieniu odpowiedniej częstotliwości to efekt odpowiedniej modulacji amplitudy lub częstotliwości fali elektromagnetycznej, które rozgłośnia radiowa generuje w swojej stacji nadawczej.
Kiedy ustawisz więc radio na częstotliwość, na której nie dominuje sygnał wytwarzany przez stację radiową, Twój radioodbiornik odbiera fale elektromagnetyczne o losowej amplitudzie i częstotliwości, co skutkuje szumem dochodzącym z głośnika.
Zewnętrzne źródła szumów w radiu
Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że fale elektromagnetyczne generowane są przez właściwie wszystkie urządzenia elektroniczne. Ich źródłem może być zarówno silnik elektryczny czy wzmacniacz, jak i telefon czy poczciwa lodówka.
Jeżeli borykasz się więc z problemem szumów na częstotliwości, na której powinno być słyszalne radio – albo masz za krótką antenę albo coś zakłóca dochodzący sygnał.
Ciekawostka: jeśli odłączysz antenę od swojego radia, dochodzący z niego szum będzie jego szumem własnym, generowanym przez wewnętrzny wzmacniacz.
W przypadku fal elektromagnetycznych o długości od 10000 m (ok. 0,03 MHz) do 100 m (ok. 3 MHz), masz pewność, że pochodzenie zakłóceń znajduje się gdzieś w pobliżu. Fale o tej długości nie docierają do nas z kosmosu, ze względu na blokujące je właściwości jonosfery.
Jeśli chodzi o fale od 10 m (ok. 30 MHz) do 1 m (ok. 300 MHz), czyli zakres, w którym operują stacje nadające sygnał FM, ich źródłem mogą być także obiekty pozaziemskie. Mowa tu o wszelkiego rodzaju rozbłyskach słonecznych, satelitach czy przelatujących kometach.
W praktyce nie zdarza się jednak, żeby Twój ulubiony program radiowy przestał nadawać ze względu na nadlatującą asteroidę, a to ze względu na moc sygnału. Na danej częstotliwości, zawsze dominuje fala elektromagnetyczna nadana przy użyciu najwyższej mocy, a naziemne stacje nadawcze nie tylko mają duża moc, ale znajdują się też dużo bliżej ziemskich radioodbiorników.
Jak brzmią szumy wywołane przez źródła zewnętrzne?
Każde źródło zakłóceń w domowym radiu, może wywoływać nieco inne reakcje radioodbiornika. Niektóre z nich są jednak bardzo charakterystyczne, jak w następujących przypadkach:
Zakłócenia spowodowane przez zbyt słaby sygnał FM:
Zakłócenia wywołane przez linie wysokiego napięcia:
Jak nasłuchiwać kosmosu przy użyciu radia?
Radioteleskopy to olbrzymie urządzenia, które pozwalają odbierać fale radiowe dochodzące z innych galaktyk. Nie musisz jednak posiadać talerza o średnicy 300 m, aby usłyszeć kosmos. Wystarczy, że domowe radio ustawisz na odpowiednią częstotliwość.
Zgodnie z materiałem edukacyjnym przygotowanym przez Uniwersytet Jagielloński, najprostszym sposobem na posłuchanie kosmosu jest odebranie fal pochodzących z naszego Słońca.
Jako przykład podano tutaj częstotliwość FM 160 MHz, która pozwala posłuchać, jak brzmi najbliższa nam gwiazda. Jeśli Twój radioodbiornik posiada taki zakres częstotliwości, możesz przeprowadzić ten prosty eksperyment nie wychodząc z domu.
Źródła pomocne przy tworzeniu artykułu:
- Wszechświat na falach radiowych, http://oa.uj.edu.pl/hou/dlanauczycieli/wystawa.pdf, 08.02.2023 (ostatni dostęp)
- What radiointerference sounds like, https://www.rsm.govt.nz/business-individuals/interference/radio-interference/sounds-like, 08.02.2023
